Jedną z coraz częściej praktykowanych umów, w szczególności w stosunkach rodzinnych pozostaje umowa darowizny. Umowa darowizny kreuje między stronami swego rodzaju stosunek etyczny, który moralnie winien się wyrażać we wdzięczności po stronie obdarowanego. Co w sytuacji, kiedy obdarowany wdzięczności tej w żaden sposób nie przejawia, czy darczyńca pozostaje pozbawiony jakichkolwiek środków odzyskania przedmiotu poczynionej darowizny?
Ustawodawca przewiduje tego typu sytuację w regulacji art. 898 Kodeksu cywilnego, wskazując jako przesłankę odwołania darowizny rażącą niewdzięczność po stronie obdarowanego. Ustawodawca nie precyzuje, jakie zachowanie obdarowanego należy uznać za rażąco niewdzięczne pozostawiając ocenę indywidualnego przypadku organom procesowym. Przyjmuję się, iż za rażącą niewdzięczność uznać należy takie działanie bądź też zaniechanie obdarowanego, które jest skierowane w sposób bezpośredni bądź pośredni na osobę darczyńcy i pozostaje krzywdzące wobec jego osoby i naganne moralnie.
W praktyce norma ta znajduje zastosowanie najczęściej w przypadku dopuszczenia się przez obdarowanego przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu, czy nietykalności cielesnej, a także wobec niewywiązywania się przez obdarowanego z osobistych obowiązków względem darczyńcy. Podkreślić należy, iż zachowanie obdarowanego nacechowane niewdzięcznością musi mieć miejsce po zawarciu umowy darowizny.
Ustawodawca czyni jednak wobec powyższej regulacji pewne zastrzeżenia. Odwołanie darowizny z powodu niewdzięczności nie jest możliwym w sytuacji, kiedy darczyńca przebaczył obdarowanemu. Co więcej ustawodawca przewidział również możliwość odwołania darowizny po śmierci darczyńcy, co mogą uczynić jego spadkobiercy, jeżeli darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do jej odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.
Poza materialnymi przesłankami odwołania darowizny, czynność ta pozostaje obwarowana terminem oraz formą. Aby odwołanie zostało dokonane skutecznie darczyńca zobowiązany jest do złożenia oświadczenia woli na piśmie w terminie jednego roku od dnia, kiedy dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Wróć do artykułów
